زمانی که به ترکیبات استیل موادی مانند نیکل و کروم افزوده میشود آن را تبدیل به استیل نسوز میکند، منظور از نسوز بودن استیل یعنی مقاومت بالایی که در برابر حرارت دارد. استیل نسوز به انواع گرید های مختلف تقسیم میشود که یکی از معروف ترین آنها گرید 310 است، همین مقاومت بالا در مقابل حرارت باعث افزایش دامنه کاربرد ورق استیل 310 و انواع ورق های استیل نسوز دیگر شده است. پر کاربرد بودن و قابلیت استفاده در مکان هایی که در معرض حرارت بسیار بالا قرار دارند از مزیت های ورق استیل نسوز است.
استیل نسوز چیست؟
ورق استیل نسوز در اصل نوعی آلیاژ فولاد زنگ نزن است که به دلیل زنگ نزن بودن در مجموعه استیل ها قرار میگیرد .
ترکیبات بیشتر استیل ها شبیه به یکدیگر است اما گاهی اندکی تفاوت در میزان یک ماده درون ترکیب باعث بروز ویژگی های خاص درون استیل میشود.
کروم یک نوع ماده موجود در ترکیبات تمام یا بیشتر استیل ها است که از خوردگی استیل جلوگیری میکند و مقاومت آن را افزایش میدهد .
کربن نیز یک ماده دیگر است که با افزودن آن به ترکیبات استیل مقاومت در برابر حرارت آن را افزایش میدهد به همین دلیل درون استیل های نسوز چیزی حدود 0/05 تا 0/1 % کربن وجود دارد، این میزان هرچه بیشتر باشد مقاومت در برابر حرارت استیل را افزایش میدهد و باعث افزایش درجه حرارت و نقطه ذوب استیل مذکور میشود.
به طور کلی استیل ها نوعی آلیاژ هستند که در دمای 500 درجه سانتیگراد شروع به تغییر و نرم شدن میکنند به همین دلیل برای شکل دهی به استیل ها ابتدا دمای آنها را به 500 درجه سانتی گراد میرسانند، اما از مزیت های ورق استیل نسوز این است که حتی در دمای 500 درجه هم تغییر شکل نمیدهد.
از دیگر مزیت های ورق استیل نسوز این است که با توجه به شرایط محیط میزان مقاومت در برابر حرارت آن تغییر میکند و این دما گاها تا 1200 درجه سانتی گراد نیز قابلیت افزایش دارد.
خواص و مزیت های ورق استیل نسوز
خاصیت ها و ویژگی های مثبت موجود در ورق استیل های نسوز را میتوان به نوعی از مزیت های ورق استیل نسوز نیز به حساب آورد، بر این اساس این خواص یا مزیت ها عبارتند از:
- مقاومت بالا در برابری خوردگی ناشی از حرارت
- مقاوم در برابر اکسیداسیون
- کم نشدن دامنه مقاومت آن در برابر حرارت زمانی که در معرض ترکیبات شیمیایی قرار میگیرد
- منقبض و منبسط نشدن در مقابل تغییرات دما
- خواص مکانیکی خوبی که در مقابل سایر ورق های استیل دارد
انواع ورق استیل نسوز کدامند؟
به طور کلی دسته استیل های نسوز به دو گروه تقسیم میشوند؛ 1. آلیاژ استیل نسوز 2. ورق استیل نسوز، با توجه به اینکه مقاله حاضر درباره خواص، ویژگی ها و مزیت های ورق استیل نسوز است، در این بخش نیز ابتدا به صورت کامل انواع ورق استیل نسوز را بررسی خواهیم کرد و سپس به صورت مختصر گریزی به آلیاژ استیل نسوز میزنیم.
- ورق استیل نسوز 309 که با نام ورق استیل نسوز 4828/1 نیز شناخته میشود
این ورق های استیل نسوز معمولا ساخت کشورهایی مثل کره و چین هستند که به دلیل مقاومت بسیار بالا در برابر حرارت از آنها برای ساخت قطعات کوره استفاده میشود.
نکته مهمی که در رابطه با ورق استیل 309 وجود دارد عدم کاربرد آن در محیط های مرطوب میباشد.
- استیل نسوز 310 که با نام ورق استیل نسوز 4841/1 نیز شناخته میشود
ورق استیل 310 قابلیت استفاده در دماهای بین 1035 تا 1150 درجه سانتیگراد را دارد و به دلیل قابلیت جوش پذیری بالا معمولا در ساخت موتورهای هواپیماها مورد استفاده قرار میگیرد.
- و همچنین ورق استیل نسوز 310S که با نام ورق استیل نسوز 4845/1 نیز شناخته میشود
از مزیت های ورق استیل نسوز 310S حفظ خواص و ویژگی های آن در دماهای زیر صفر است، دمای حرارت این ورق استیل تا 1150 درجه سانتیگراد میباشد.
انواع آلیاژ استیل نسوز عبارتند از:
- آلیاژ استیل فریتی _ مارتنزیتی
دما این آلیاژها چیزی حدود 950 تا 1200 است و دارای سه گرید مختلف میباشد
- استیل آستنیتی
- فریتی
- مارتنزیت
ورق های استیل نسوز چه کاربردی دارند؟
بیشترین استفاده و کاربرد ورق های استیل نسوز در مکان هایی است که در معرض حرارت بالا، خوردگی و فشار زیاد قرار دارند .
البته هر ورق استیل نسوز با توجه به خواصی که دارد میتواند کاربردهای متنوعی داشته باشد اما به صورت کلی در این سه مکان از ورق های مذکور استفاده میکنند.
کاربردهای ورق استیل نسوز عبارتند از:
- دیگ ها و لوله های متصل به دیگ بخار
- تجهیزات و ابزارهای صنایع پتروشیمی
- قطعات داخلی هواپیماها، موشک ها و جت ها که در مجاورت موتور و در دمای بسیار بالا قرار میگیرند
- ساخت کوره های صنعتی که در صنایع مختلف مورد استفاده قرار میگیرند
- ساخت لوله ها و خطوط گازی
و بسیاری کاربردهای دیگر که با توجه به نوع ورق استیل تعیین میشود.